ligar sen WhatsApp

Un vídeo dirixido por Iván, que exerce tamén de entrevistador.

 

Tamén en YouTube [aquí]

vinte anos

Xa comentei no artigo anterior que estes días me ocupei de dixitalizar unhas cintas de vídeo nas que se rexistran antigas festas do entroido da miña parroquia.

Ao revisar todo ese material fun atopando bastante xente que quedou no camiño. Moitas desas persoas xa tiñan os seus aniños enriba, mais non era ese o caso de Daniel da Hermida nin o de Moncho -meu primo e compadre-; tampouco o de outros que tamén nos deixaron moi novos.

Fixen un corta e pega coas imaxes de algunhas desas persoas que xa non están. Para a lembranza.

oza’91

Teño un bo lío de cables e aparellos ciscados encima da mesa. Citarei só os que lle afectan ao traballo que hoxe presento, que veñen sendo unha cámara Sony Video8 -moi aparatosa ela, como corresponde ás da súa quinta-, unha tarxeta capturadora de vídeo por USB e o portátil co que traballo habitualmente.

A cámara deixouma Suso de Fandiño, un auténtico pioneiro da videogravación a quen lle debemos unha parte significativa da memoria gráfica da nosa parroquia. A capturadora pasouma o outro Suso, o de Eticolmeiro, e así aforrei o traballo extra de dixitalizar desde o Video8 á miña cámara HDV para volcar despois ao ordenador, que é como viña facendo antes.

Coa cámara viñan algunhas cintas con rexistros de vellos entroidos. Escollín unha ao chou e fun dar co do ano 1991. Cantas cousas pasaron en vinte anos!

sunshine award [Dores]

Mandáchesme un carameliño envelenado, Dores; un agasalliño en forma de galardón que leva un nome que impacta: Sunshine Award.

Para comezar, o agradecemento por terte lembrado de min, Dores.

E, para seguir, a responsabilidade de designar as doce webs que propoño para o premio. En boa me metiches, Dores!

Escriben por aí que no mundo hai uns 300 millóns de páxinas web. Descartado velas todas, o que me queda é establecer algún criterio, e non necesariamente obxectivo, que oriente a miña escolla. Doulle voltas e máis voltas e máis voltas, e chego á conclusión de que os lugares que vou seleccionar han ter a característica común de ser espazos cos que manteño unha fonda relación emocional, ben sexa froito dunha conexión persoal cos autores/as, cos contidos… ou con todo xunto.

Queda explicitada a miña clave, Dores. Deixo nun segundo plano outras nocións como as de calidade, difusión ou frecuencia coa que as visito.

A lista, sen orde nin prioridade de ningún tipo:

Zeltia, que nunca está de volta de nada.

Harmonía, que me obrigou a manter aberto este chiringuito.

Augasdemarzo, fascinantemente oblicuo.

Sucos, o blog de Dores, ourego romeu menta.

Naturgalicia, quen mo ía dicir…

Mari de Piloño, polo afán de superación, a ansia de vivir e a falta absoluta de vergoña.

O cartafol dos silencios, por ese galo punkie que me mira.

Made in Galiza, hai que velo, hai que lelo.

Alberte Pagán, que me sigue abrindo camiños despois de tantos anos.

Eliseu, tan capaz de falar con erudición do Gran Hermano coma de Schubert.

EtiColmeiro, porque Suso fai que tamén sexa a miña casa.

Alex Ghalpon, porque si!

ghoma

Doña Marisa e as súas nenas diante da escola feminina de Oza. Os nenos estabamos no edificio de enfrente, con don Salustiano ao mando. Franco inda vivía, por se a alguén lle vale iso de referencia, pero no porte daquel ancián cinéfilo xa non quedaban apenas trazas da imaxe marcial que presidía as nosas aulas. Xa o dixo Jean Cocteau: se un puidese pasar a súa vida permanentemente diante do espello, vería que a morte se aplica día a día ao seu traballo coa constancia das abellas.

Pouco despois do tempo no que foi tomada esta foto houbo un cambio no reparto do alumnado: acabouse a división por sexos e impúxose a clasificación por idades. A min, como era dos pequenos, tocoume ir coa profesora. A escola da fotografía foi a miña durante uns tres anos.

Pouco lembro da mestra. Sei que era noviña e que tiña moita paciencia. Non era doado o seu traballo, desde logo. Lembro tamén que poñía certo empeño en corrixir a nosa gheada: No digáis ghoma; se dice goma.

[Esta foto forma parte dunha recompilación de material gráfico que se está facendo en Oza. Estes días anda meu irmán recollendo sobres con vellas fotografías. Manéxaas coma se fosen tesouros, pois tesouriños son]

juana piñeiro, 1847

Juana Piñeiro acaba de librar dunha boa! Vén de estar á morte, pero agora descansa tranquilamente no seu cuarto de arquitecturas imposibles. O pintor ofrécenos a imaxe serea da convalecente, paniño á cabeza e fazulas coloradotas, e a da súa valedora, a virxe Santa Eufemia. Virxe e mártir, para ser exactos.

Este cadro colga das paredes do santuario de Santa Eufemia, en Rivas (Oza). Leva alí toda a vida, apunta miña nai, nacida e criada tamén en Rivas, o mesmo lugar ao que pertenceu a nosa Juana Piñeiro.

[Hai un grupo de veciños e veciñas de Oza que se xuntaron para botar unha man no acondicionamento da capela e dos seus arredores. Entre eles está meu irmán, que trouxo para a casa este cadro coa intención de buscar un remedio que free o deterioro causado pola couza. En poucos días volverá Juana á capela de Santa Eufemia]

na copa do castro

Chegamos á parroquia do Castro cando comezaba a devalar a tarde.

Baixamos primeiro ata a estación de tren que tanto lles impresionou a Dores, a Zeltia e a Juanjo cando viron a homenaxe que lle rendiu Iván.

[e eu ben sei da enorme capacidade que ten Iván para despertar e transmitir emocións …]

Despois fomos á Copa do Castro, que está a un pasiño da vella estación. Subimos amodiño, gozando do paseo, da temperatura, da luz que ía amortecendo, do encontro. Carguei ao lombo a miña vella Canon, que case non uso por culpa das súas dimensións e do engorro das cintas miniDV, e propúxenlle a Dores que buscase un asento cómodo e que nos lese algo. Coloquei a cámara enriba dun trípode que mercara na Coruña nunha fermosa tarde de hai xa uns anos. Calquei no REC. E Dores leu.

Tamén en Vimeo [aquí]

loito

Tiña trece anos cando finou o meu avó Pedro, que era tamén o meu padriño. Uns meses antes xa morrera o meu avó José. Daquela aínda se mantiña viva a tradición do loito, aquel collage de gravidades e negruras varias, e a miña familia dispúxose a gardalo. Unha das cláusulas daquel loito era a prohibición de facer uso da radio e da tele, artiluxios aos que só se podía acceder na clandestinidade.

E un día pasou o que tiña que pasar. Eu ía coas vacas ao Choupelo, unha finca retirada ao pé do monte, e levaba unha radio pequena para entreterme. Desde alí podía ver perfectamente cando se achegaba alguén, de maneira que me sobraba o tempo para apagar o transistor. Pero ese día non: ese día despisteime e non me dei conta de que pasaban uns veciños co carro ata que os tiven a poucos metros de min. Demasiado tarde. Saudaron con naturalidade e seguiron o seu camiño, pero deixáronme no corpo un desacougo que me durou meses. Aínda me dura, sendo sincero.

Onte xuntei a miña madriña e a miña nai para que falasen do loito mentres tomaban o seu cafeciño da media tarde.

Tamén en Vimeo [aquí]

o tren non para

Iván vive a poucos metros da estación ferroviaria do Castro, en Silleda. Os edificios e os restos do mobiliario dan fe de que aquelo foi unha estación, pero xa hai anos que os trens deixaron de deterse nela. E xa non pararán máis.

Un día faleille a Iván das miñas viaxes en tren, sobre todo das máis recentes, e animeino a darlle uso á súa flamante cámara para facer unha reportaxe na estación. Aos poucos días trouxo unhas imaxes que el mesmo desbotou: o pulso tremáralle e as imaxes estaban demasiado movidas. O noso Iván está a virarse un chisquiño finolis, así que colleu vinte euriños, mercou un trípode, volveu á estación e fartouse de gravar. O traballo rematouno este venres pasado coa axuda de Mari de Piloño, que sempre ten o saleiro cheo para repartir.

Tamén está subido a Vimeo [aquí]

o nervioso

Falaba o Nervioso de Camporrapado das súas aventuras de cando era novo. Falaba e falaba, e Pepe e máis eu escoitabamos mentres tomabamos o café de rigor [se queres un café curioso, ven ao Nervioso].

Mirade, xa sabedes que tamén vos fun taxista. Cantas levo pasado co dichoso taxi! Tamén é verdade que me ten certado vivir anécdotas ben paveras… Desde logo que si.

Lembro que unha vez, hai disto moitos anos, viñeron uns vellos de por aquí para que os levara de chicas, a unha casa desas que xa sabedes vós… E eu leveinos, claro. Eran tan vellos e estaban tan escarallados que a algún tiven que lle axudar a subir as escaleiras do piso ao que ían. Alí quedaron, contentos coma rulas, e máis contentos estaban cando os fun recoller. Subiron ao taxi e un deles deume as grazas por levalos e traelos con estas palabras:

-Meu fillo, que deus che dea moita sorte, ho, para que cando sexas vello coma min atopes unha boa alma que faga contigo o que hoxe fixeches con nós.

entroido de oza 4/ ata o ano que vén

Debía andar eu polos 15 anos cando mercamos o primeiro radiocasete que houbo na casa, e con ese trebello incorporeime aos universos da música en conserva e da frecuencia modulada, porque ata entón só dispoñía dun transistor cativo que me non me deixaba escoitar outra cousa que non fose a onda media.

Co aparato viña unha cinta de regalo, un casete dun contador de chistes chamado O Xestal. Era a única que tiñamos e poñiámola bastante. Despois foron aparecendo outras opcións e O Xestal foi pasando a un segundo plano. A cinta perdeuse, naturalmente, e mesmo pode que fose utilizada para gravar por riba algunha canción radiofónica xa soterrada na desmemoria máis glacial.

Pasaban os anos e eu quería crer que xa esquecera O Xestal. Non volvín saber del ata que hai pouco vin no xornal unha referencia a unha homenaxe que se lle ía facer. Non o pensei moito: mergullei na www e descarguei un lote de discos del. Oír de novo a súa voz púxome en contacto con antigas emocións.

No vídeo de hoxe, o último que lle dedico ao entroido de Oza deste ano, utilizo algúns parrafeos do Xestal. Ben merecido o ten polo que nos fixo rir a Esther, a Pedro, a Uxío e a min.

troitas

Un vello estanque.
Tírase unha ra:
ruído da auga.
[Un haiku de Matsuo Bashō]

Aura publicou hai uns días cinco fotos duns muíños que sobreviven ao pé do río Vilameá.

Escribín un comentario.

O retrovisor achegoume ao neno que ía con seu pai ao muíño. O Tella era entón un río, non o fedorento surtidor de veleno no que pouco despois se convertiría [di que si, Uxío!]

Algunha vez colliamos unhas troitas cando volviamos para a casa. Non as pescabamos: simplemente atrancabamos algunha presa pequena para que quedasen atrapadas. Despois gardabámolas no saco da fariña e así ninguén sabía do noso delito.

O comentario quedou aí. A pinga de humor que lle faltaba púxolla alguén que o veu e me mandou inmediatamente un correo poñendo as cousas no seu sitio:

-Troitas pillabas as que eu che deixaba ir, que primeiro pasaban pola beiriña do meu muíño.